فاصله کانونی و تاثیر آن در عکاسی

فاصله کانونی شاید اولین مفهوم از ویژگی های یک لنز است که برای توصیف لنز توسط عکاس به کار میرود. این فاصله گاه صرفا مفهومی برای استفاده روزمره و گاهی ابزار تجلی نبوغ و خلاقیت یک عکاس می باشد. قبل از پرداختن به اثرات قابل توجه اش در عکاسی ابتدا باید تعریفی دقیق از آن ارائه دهیم. واقعیت این است که بسیاری از عکاسان نیز قادر به ارائه تعریف درستی از این واژه نیستند. پس با ما همراه باشید تا در این مقاله از آژانس تبلیغاتی فر تعریفی از فاصله کانونی را با هم داشته باشیم و به جنبه های مختلف تاثیرش در عکاسی بپردازیم.
تعریف فاصله کانونی
پیش از تعریف، بیایید نگاهی به ساختار لنز ها بیندازیم. لنز تمامی دوربین ها؛ استوانه ای متشکل از چند عدسی و اجزایی دیگر می باشد که وظیفه آن ها همگرا کردن و متمرکز کردن امواج نوری بر روی سنسور دوربین می باشد. تمامی این امواج نوری پس از عبور از عدسی های لنز در منطقه ای از لنز به هم برخورد میکنند. حال همه ی امواج همگرا می شوند که به این منطقه مرکز نوری لنز یا optical center می گویند.
می توان این گونه تعریف کرد که فاصله کانونی فاصله بین مرکز نوری لنز تا سنسور دوربین است. که در واقع تصویر در این قسمت تشکیل می شود. این عدد با میلی متر بیان می شود. هر چقدر این فاصله در یک لنز بیشتر باشد، با توجه به عبور امواج نوری کمتر از عدسی های لنز، زاویه دید کمتری به چشم شما می دهد. آن گاه قسمت کوچکتری از منظره پیش روی شما را شامل می شود. اما هر چقدر این فاصله در لنز کمتر باشد، میدان دید بیشتری پیش روی خود دارید و قادر به ثبت قسمت بیشتری از منظره خود می باشید.
با وجود اینکه در این تعریف از واژه سنسور دوربین استفاده می شود؛ این مفهوم مجزا از بدنه دوربین می باشد. یعنی می توان گفت مرتبط با ویژگی های لنز می باشد. به عنوان مثال یک لنز 80 میلی متر در هر شرایط و بدون در نظر گرفتن نوع دوربین یک لنز 80 میلی متری می باشد.
انواع لنز ها با توجه به فاصله کانونی
انواع لنز های مختلف با توجه به عدد فاصله کانونی خود نام گذاری می شوند. دسته بندی کلی لنز ها با توجه به بازه عددی فاصله کانونی شان انجام می شود. لنز ها با توجه به بازه این فاصله در سه دسته کلی لنز های wide ،standard و telephoto تقسیم بندی می شوند.
لنز های WIDE یا عریض
هر چند که هیچ مرز بندی دقیقی برای نقسیم بندی لنز ها برحسب فاصله کانونی وجود ندارد اما به طور کلی به لنز های با فاصله کانونی کمتر از 35 میلی متر لنز های WIDE یا عریض می گویند. این لنز ها میدان دید بیشتری به مخاطب می دهد وبه همین دلیل برای عکاسی از منظره و سازه های معماری مناسب تر می باشد.
لنز های STANDARD
به لنز هایی که فاصله کانونی شان بین 35 تا 70 میلی متر می باشد لنز های استاندارد می گویند. از انجایی که تصاویر ثبت شده توسط این لنز ها نزدیک ترین میدان و افق دید را به چشم انسان دارند با این عنوان نام گذاری می شوند. این لنز ها با توجه به کمترین اعوجاج (کج شدن خطوط) لنز محبوب عکاسان پرتره می باشند.
لنز های TELEPHOTO
لنز های با فاصله کانونی 70 تا 300 میلی متر تحت عنوان لنز های TELEPHOTO نام گذاری می شوند. این لنز ها به دلیل فاصله کانونی بالا قسمت بسیار کمی از میدان دید را شامل می شوند. در اصطلاح عامیانه این لنز ها تصویری زوم شده به ما ارائه می دهند. به دلیل همین خاصیت این لنزها در عکاسی حیات وحش که امکان نزدیک شدن به سوژه مقدور نیست و هم چنین در عکاسی ورزشی بسیار پرکاربرد می باشند.
تقسیم بندی جزئی تر لنز ها با توجه به فاصله کانونی
هرچند که در پاراگراف بالا تقسیم بندی کلی لنز ها با توجه به فاصله کانونی را بیان کردیم اما با توجه به گستردگی لنز های مختلف در بازار امروز باز هم میتوان این تفسیم بندی را جزئی تر کرد.
لنزهای اولترا واید یا فوق عریض
حتما تا بحال با عکس های با زاویه دید بسیار گسترده که میدان دیدی فراتر از چشم انسان را به مخاطب می دهند برخورد کرده اید. این عکس ها با لنز های اولترا واید که فاصله کانونی کمتر از 14 میلی متر دارند ثبت شده اند. به دلیل اعوجاج بسیار زیاد و زاویه دید بی نهایت بالا این لنز ها برای استفاده های روزمره و توسط عکاسان مبتدی به هیچ وجه توصیه نمی شوند. این در حالی است که طی یک پروسه عکاسی حرفه ای مورد توجه عکاس قرار می گیرند.
لنز های سوپر تله فوتو
لنز های با فاصله کانونی بیش از 300 می لی متر در دسته لنز های سوپر تله فوتو دسته بندی می شوند. این لنز ها با توجه به فاصله کانونی بسیار بالا برای عکاسی از سوژه های کوچک در فاصله های بسیار دور بهترین انتحاب می باشند. عکس های پرندگان در شاخه های درختان دور توسط این لنز ها ثبت شده اند.
لنز های با فاصله کانونی متغییر یا لنز های زوم
فرض کنید شما یک عکاس خبری هستید. به محل وقوع یک حادثه اعزام شدید. آیا سرعت وقوع وقایع و فاصله شما با مرکز اتفاقات محتلف، به شما زمان کافی برای تغییر لنز ها را خواهد داد؟ قطعا خیر.
بهترین گزینه برای شما استفاده از لنز های زوم می باشد. این لنز ها فاصله کانونی متغییر دارند. با عدسی های مختلف داخل لنز، این حس لذت بخش و کاربردی را به شما می دهند. یعنی شما می توانید با یک تغییر سریع در فاصله کانونی از یک سوژه نزدیک از سوژه ای دور تر عکاسی کنید. دقیقا به دلیل این ویژگی، این لنز ها بسیار پرکاربرد می باشند.
با توجه به متغیر بودن فاصله کانونی این لنز ها با بازه بین دو عدد نام گذاری می شوند. رایج ترین این لنز ها لنز 16-35 میلیمتر، 24-70 میلیمتر و 70-200 میلیمتر هستند.
لنزهای با فاصله کانونی ثابت یا لنزهای پرایم
لنز های با فاصله کانونی ثابت را لنز های پرایم می نامند و همانطور که از نام این لنز ها پیداست توانایی زوم کردن و تغییر فاصله کانونی را ندارند. لنز های پرایم جزو دسته لنز های تخصصی تر می باشند و برای شروع آموزش و یادگیری عکاسی به دلیل محدودیت های خاص خود توصیه نمی شوند.
هرچند لنز های پرایم توانایی تغییر فاصله کانونی را ندارند و به نوعی از این جهت محدود می باشند اما ویژگی های منحصر به فردی نیز دارند. در حالت کلی f لنز های پرایم عدد پایین تری می باشد و درواقع حداکثر گشودگی دیافراگم این لنز ها بیشتر از لنز های زوم می باشد. به همین دلیل این لنز ها در محبط های با نور کم انتخاب مناسبی هستند. عدد f پایین همانطور که می دانید در عکاسی پرتره نیز بسیار حائز اهمیت می باشد. در واقع لنز های پرایم به دلیل f پایین تر پشت سوژه را محو تر می کنند و به اصطلاح عمق میدان کمتری به ما می دهند. همین عامل سبب برتری لنز های پرایم در عکاسی پرتره می باشند.
علاوه بر این، لنز های پرایم به دلیل عدسی های کمتر ، وضوح و کیفیت تصویر بهتری نیز ارائه می دهند. در واقع شارپنس و وضوح عکس هایی که با این لنز ها ثبت می شوند بسیار بالاتر از لنز های زوم می باشد.
تاثیر فاصله کانونی در عکاسی
همانطور که در طول مقاله به آن اشاره کردیم فاصله کانونی لنز های مختلف در میدان دید و بزرگنمایی سوژه تاثیر مستقیمی میگذارد. علاوه بر این دو مورد ، فاصله کانونی بر موارد دیگری نیز تاثیر می گذارد.
عمق میدان
یکی از مهمترین تاثیرات فاصله کانونی در عکاسی تاثیر آن بر عمق میدان است. عمق میدان مقداری از میدان دید است که کاملا فوکوس است و بصورت تار یا blur دیده نمیشود. افزایش فاصله کانونی باعث کاهش عمق میدان میشود. این مفهوم به خوبی توضیح میدهد که چرا برای عکاسی پرتره از لنز های تله مثل لنز 85 استفاده میشد. استفاده از این لنز عمق میدان شما را کم می کند و باعث می شود فقط چهره فرد مورد نظر کاملا فوکوس باشد و پس زمینه موجود در عکس بصورت محو دیده شود تا توجه به سوژه اصلی و چهره فرد جلب شود. یکی از عوامل تاثیرگذار دیگر بر عمق میدان باز یا بسته کردن دیافراگم است. عکاسی با دیافراگم باز یکی از تکنیک ها در عکاسی پرتره است.
پرسپکتیو
پرسپکتیو موجب ایجاد فضای ۳ بعدی روی سطح ۲ بعدی میشود و هدف آن نشان دادن عمق اجسام و نسبت آنهاست. تغییر فاصله کانونی بر پرسپکتیو نیز تاثیرگذار است و انتخاب لنز اشتباه در عکاسی میتواند موجب تغییر پرسپکتیو و ثبت عکسی با پرسپکتیو نامناسب شود. فاصله کانونی کم باعث گسترش پرسپکتیو و بیشتر به نظر رسیدن فاصله عناصر موجود در تصویر می شود. در حالی که فاصله کانونی بیشتر باعت می شود عکس پرسپکتیوی فشرده تر داشته باشد و فاصله عناصر کمتر ازچیزی که هست در تصویر ثبت شود.
لرزش تصویر
یکی دیگر از عواملی که تحت تاثیر فاصله کانونی قرار میگیرد لرزش تصویر است. شاید این مورد در فیلمبرداری اهمیت بیشتری نسبت به عکاسی داشته باشد . فاصله کانونی بیشتر و بزرگنمایی بیشتر باعث لرزش تصویر بیشتر می شود به همین دلیل در عکاسی با لنزهای تله، سرعت شاتر بالا و استفاده از سهپایه یا تریپاد پیشنهاد می شود.